Giới thiệu Hype Cycle – và câu chuyện chúng ta đang đứng ở đâu trong chu kỳ bong bóng

Tram Ho

Hype Cycle là gì?

Hype Cycle (chu kỳ bong bóng) là khái niệm được Gartner, hãng nghiên cứu thị trường nổi tiếng của Mỹ đề xướng.

Hype Cycle cung cấp một bức tranh tổng thể về sự chuyển dịch của các xu hướng mới nổi liên quan đến nhiều lĩnh vực, từ khi xuất hiện cho tới khi các xu hướng/công nghệ này được áp dụng vào đời sống.

Thông qua Hype Cycle, chúng ta có thể nắm bắt được sự cần thiết cũng như tiềm năng của các công nghệ, theo đó đưa ra được những quyết định chính xác hơn cho các business của mình.

Liệu chúng ta có nên tham gia vào sớm? Liệu các phương án hiện nay đã thích hợp ? Liệu chúng ta có nên chờ đợi thêm những thử nghiệm khác hay không ?

Có thể nói đối với các nhà phát triển, nhà nhà quản lý công nghệ, nhà nghiên cứu… thì đây là một báo cáo không thể bỏ qua.

Nhiều nơi dịch ra đó là “chu kỳ kỳ vọng”, nhưng mình không thích cách dịch này lắm, và thấy nó cũng không sát nghĩa, nên sẽ tạm dịch là chu kỳ bong bóng.

Hype Cycle hoạt động ra sao?

Trong Hype Cycle, chúng ta có 5 giai đoạn:

  • Innovation Trigger (bình minh công nghệ): Một công nghệ mới tiềm năng ra đời, xuất hiện những lý thuyết và những sản phẩm proof-of-concept. Tuy nhiên thông thường sẽ chưa có sản phẩm nào sử dụng được và tính thương mại của nó vẫn chưa được chứng minh.
  • Peak of Inflated Expectations (đỉnh điểm của thổi phồng kỳ vọng): Xuất hiện một vài câu chuyện về sản phẩm thành công đầu tiên, đi kèm với đó là vô số thất bại khác. Một số công ty hành động, phần lớn còn lại thì không.
  • Trough of Disillusionment (đáy của sự vỡ mộng): Các thử nghiệm và triển khai ban đầu hầu hết đều không thể đưa tới một kết quả khả quan. Các nhà sản xuất công nghệ rơi vào khủng hoảng thất bại. Các khoản đầu tư chỉ được rót thêm khi những nhà cung cấp nâng cấp các sản phẩm của họ đủ để có thể sớm đưa ra thị trường.
  • Slope of Enlightenment (dốc của sự khai sáng): Ngày càng nhiều những minh chứng cho khả năng thành công và áp dụng rộng khắp của công nghệ. Thế hệ sản phẩm thứ hai, thứ ba,.. của công nghệ xuất hiện. Thêm nhiều nhà đầu tư đã mạnh dạn tham gia, tuy nhiên những công ty bảo thủ vẫn giữ nguyên sự thận trọng.
  • Plateau of Productivity (bình nguyên của năng suất): Trở thành công nghệ chính thống. Các tiêu chí đánh giá, hướng dẫn được hoàn thiện. Khả năng ứng dụng trên thị trường được mở rộng, mang lại lợi nhuận rõ ràng.

Hype Cycle giúp chúng ta điều gì?

  • Nhận ra được sự thổi phồng quá đáng từ những lời hứa hẹn thương mại của các công nghệ mới.
  • Giảm thiểu rủi ro của những quyết định đầu tư công nghệ.
  • So sánh đánh giá của chính chúng ta về giá trị thương mại của công nghệ với sự đánh giá khách quan từ các chuyên gia phân tích IT.

Chúng ta đang ở đâu trong chu kỳ bong bóng

Gartner cung cấp cho chúng ta rất nhiều những báo cáo về nhiều loại công nghệ khác nhau, nhưng ở đây mình muốn nói riêng về 2 công nghệ mà những năm gần đây rất nổi trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng, đó là Blockchain và AI.

Những năm gần đây, có thể nói rằng người người nói về AI, nhà nhà nói về Bitcoin, đâu đâu cũng thấy cụm từ “cách mạng công nghiệp 4.0”. ?

Nếu ai đó có dịp đi nghe trình bày ý tưởng tại các cuộc thi hackathon hay ideathon hay đơn giản là nghe bảo vệ tốt nghiệp tại các trường đại học thôi, thì cũng sẽ thấy một điều là phải đến hơn một nửa số ý tưởng là xây dựng các hệ thống AI. Kiểu như có rất nhiều dữ liệu, ta sẽ đưa nó qua AI, và nó sẽ tạo ra cho chúng ta kết quả chúng ta mong muốn. Thật thần kì!

Vậy thì, quay trở lại thực tế, chúng ta đang ở đâu trong cái chu kỳ này ? Liệu chúng ta có đang chậm trễ trên chuyến tàu 4.0 hay không ? hay chúng ta đang lao vào trên đỉnh của sự thổi phồng kỳ vọng ?

Let’s go!

Blockchain

Về mặt công nghệ

Có thể thấy rõ ràng hầu hết các công nghệ liên quan trong blockchain đều đang ở thời kì bình minh công nghệ và đang được thổi phồng quá mức khả năng của nó.

Và những thứ được thổi phồng sớm nhất, có lẽ chúng ta đều biết, đó là Bitcoin, là Sổ cái phân tán (Distributed Ledger), là Đào coin (Cryptocurrencies Mining).

Đã có thời kì những năm 2017 tất cả mọi người đổ xô vào Bitcoin và tiền ảo, người người đào coin, nhà nhà đào coin.

Qua 2018, thị trường đó bắt đầu xuống dốc khỏi đỉnh điểm, bước dần về giá trị thực tế của nó, Bitcoin lao dốc, máy đào coin bán tháo, sự sụp đổ của những ICO, sự bất ổn của thị trường tiền ảo cùng nạn scam đã khiến cho không còn quá nhiều người mặn mà với tiền ảo nói riêng và blockchain nói chung nữa.

Trong ít nhất một vài năm tới, sẽ khá là khó để có được thành tựu thực sự đáng kể với blockchain, vì công nghệ vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và vẫn đang trên sườn dốc của sự thổi phồng kỳ vọng.

Nhưng về bản chất, tiềm năng của công nghệ vẫn là rất lớn, chỉ là chúng ta cần thêm thời gian công sức để nghiên cứu, phát triển, đưa nó trở thành công nghệ chính thống mà thôi.

Về mặt business

Trong một survey cho các CIO của các hãng công nghệ lớn, kết quả cho thấy rằng “Dù công nghệ blockchain vẫn còn chưa rõ ràng cho mô hình business của họ, nhưng 60% số CIO kỳ vọng rằng họ sẽ có thể áp dụng blockchain trong vòng 3 năm tới đây”.

Nhìn qua biểu đồ ta có thể thấy rằng blockchain đang len lỏi vào rất nhiều những ngành nghề hiện nay. Có thể kể đến như bảo hiểm, tài chính ngân hàng, y tế, logistic, chuỗi cung ứng, dầu khí, game….

Tài chính ngân hàng

Có thể nói hệ thống ngân hàng đang là nơi diễn ra mạnh mẽ nhất của công cuộc chuyển đổi số. Và blockchain có một kiến trúc rất phù hợp với những yếu tố cốt lõi trong ngành này, đặc biệt là sổ cái phân quyền (permissioned ledgers).

Có 18% số CIO cho biết họ sẽ áp dụng blockchain trong vòng 12 tháng, và 15% sẽ áp dụng trong vòng 2 năm tới đây.

Gaming

Game luôn luôn là lĩnh vực mang lại lợi nhuận rất lớn cho các nhà phát triển.

Tuy các công nghệ blockchain hiện nay thiết kế ra chưa phải để cho việc phát triển game, nhưng ta cũng có thể thấy được những yếu tố rất phù hợp ở đây như hệ thống token, hệ thống digital asset. Nếu những hệ thống này hoàn chỉnh, ta hoàn toàn có thể có những tựa game universal, nơi nhân vật và item của game này hoàn toàn có thể sử dụng – bán – lên sàn ở game khác, hay thậm chí những sàn giao dịch phi tập trung.

Bán lẻ và chuỗi cung ứng

Rất nhiều ông lớn, đặc biệt là IBM, Intel đang đầu tư mạnh mẽ cả về phần cứng lẫn phần mềm để phát triển các chuỗi cung ứng (supply chain) hiện nay. Nếu thành công, nhu cầu của các sản phẩm chuỗi cung ứng này sẽ thực sự khổng lồ.

Tóm lại, chúng ta hoàn toàn có thể tin tưởng vào sự phát triển của blockchain trong những năm sắp tới.

AI

AI – vốn có lịch sử phát triển từ khá lâu đời, tuy nhiên lý thuyết của AI đã đi trước sự phát triển của phần cứng quá xa, nên cho tới gần đây chúng ta mới có được những thành tựu có thể coi là đáng kể nhờ có sự phát triển của phần cứng máy tính.

Những năm trở lại đây với những lý thuyết mới về Deep Learning, các mô hình học máy kinh điển, hàng loạt các sản phẩm về AI ra đời đã mang lại tiếng vang lớn cho ngành khoa học này. Hàng loạt sự kiện như “AI đánh bại con người” trong những bộ môn như cờ vây, cờ vua, hay gần đây chính là Dota đã cho ta thấy sự tiến bộ vượt bậc đó.

Rất nhiều những công ty lớn như Google, Microsoft, Facebook đã chỉ hàng triệu Đô la vào nghiên cứu và phát triển.

Các công ty mạnh dạn chi rất nhiều tiền để tuyển dụng những nhân tài AI về làm việc cho họ.

AI Lab xuất hiện tại hầu hết tất cả các trường đại học trên thế giới. AI Everywhere!

Nhưng, nhìn đi cũng phải nhìn lại, rõ ràng các công nghệ siêu hot như Machine Learning, Deep Learning, Auto ML đang ở chính đỉnh điểm của sự thổi phồng kỳ vọng.

Rồi cũng sẽ đến lúc chúng ta dừng lại và đặt câu hỏi:

“Liệu khi AI thoái trào, Deep Learning thoái trào, chúng ta có còn nghiên cứu/làm AI nữa không?”

Đáng mừng là đã có những sản phẩm của AI đã thực sự trở nên hoàn thiện và đưa vào sản xuất chính thống, đó chính là những sản phẩm về Speech Recognition – nhận diện giọng nói, gần gũi nhất mà ta hay bắt gặp chính là những trợ lý ảo như Siri, Cortana, Google Assistant. Ngày nay ta có thể thấy nó ở mọi nơi trên internet, trên điện thoại, trên tivi, và trên các thiết bị thông minh khác.

Và cũng giống như Blockchain, rất nhiều những công nghệ tiềm năng khác trong lĩnh vực này vẫn còn đang nằm ở bình minh công nghệ và vẫn chưa thành hình.

Chúng ta vẫn còn rất nhiều cơ hội đểu nghiên cứu và phát triển những công nghệ đó trong tương lai.

Ta sẽ thử điểm qua một vài thứ đang hot trong AI:

Augmented intelligence (trí thông minh tăng cường)

Hệ thống AI này sẽ giúp tăng cường hiệu quả làm việc của con người thông qua tương tác và tự động hóa với AI. Có thể coi AI như một trợ lý vậy.

Tuy nhiên đồng thời vẫn chịu kiểm soát của con người nhằm tránh rủi ro từ các quyết định tự động gây ra.

Chatbot

Có lẽ không phải nói nhiều về chatbot nữa, đây cũng là một ứng dụng rất thành công của AI nói chung, và NLP hay speech recognition nói riêng. Chatbot ngày nay không chỉ đơn thuần chat dưới dạng text, mà đã có những chatbot bằng giọng nói.

Đã có rất nhiều những hãng nổi tiếng áp dụng chatbot vào trong công việc của mình, với các công việc phổ biến như HR, IT help desk, self-service, và đặc biệt là customer service.

Chắc chắn rằng thị thường chatbot sẽ còn sôi động hơn rất nhiều trong những năm tới.

AI governance (Quản trị AI)

Ngoài việc phát triển các hệ thống AI, thì việc đưa ra những lý thuyết và thực hành về quản trị AI cũng quan trọng không kém.

Nó không những giúp chúng ta tránh được những rủi ro pháp lý về AI, mà còn tránh được những ứng dụng tiêu cực, hay trái đạo đức mà các mô hình AI có thể gây ra.

Hiện giờ những yếu tố quan trọng nhất trong quản trị AI chính là: trust (tin cậy), , transparency (minh bạch), và diversity (đa dạng).

Intelligent applications

Các doanh nghiệp và tổ chức sẽ ưu tiên tích hợp hoặc nhúng các ứng dụng thông minh vào để thay thế dần con người, đồng thời tự cải tiến hiệu năng và khả năng ra quyết định thông qua lượng lớn data thu thập được.

Ứng dụng thông minh có thể tham gia vào rất nhiều khâu từ lập kế hoạch nguồn lực doanh nghiệp, đến quản lý quan hệ khách hàng, đến quản lý vốn, nhân lực, đến các ứng dụng tăng năng suất lao động.

Kết luận

Bất kì công nghệ nào trước khi trở thành công nghệ chính thống đều phải trải qua những giai đoạn bị thổi phồng, những giai đoạn khó khăn, nhưng nếu tiềm năng của nó đủ lớn, nó vẫn sẽ thành công trong tương lai, dù có lẽ sẽ mất thời gian, đôi khi là 2 năm, 3 năm, hoặc cũng có thể là 5-10 năm.

Là một người làm công nghệ, hãy lựa chọn lĩnh vực mình đam mê để theo đuổi. Đừng chọn theo trào lưu, chúng ta sẽ sớm chán nản khi công nghệ không còn như kỳ vọng của ta nữa.

Và đừng quên theo dõi báo cáo của Gartner hàng năm để biết ta đang ở đâu trong chu kỳ bong bóng nhé ?

High risk high return!

Tham khảo

Chia sẻ bài viết ngay

Nguồn bài viết : Viblo