UX Testing: Đơn giản và tiết kiệm

User experience design (UXD or UED) là quá trình cải thiện độ thỏa mãn của người dùng thông qua việc cải thiện độ khả dụng, độ tiếp cận và sự thú vị trong tương tác giữa người dùng và sản phẩm.

Đó là phần design, vậy các lĩnh vực khác trong UX thì sao, như testing chẳng hạn? Với design, ta có thể tự học được (ở một mức độ nào đó). Còn với testing, có vẻ như hay bị hiểu lầm hơn, nhưng vẫn là một bước cốt yếu trong UX design. Testing phải hiệu quả và liên quan đến thành phần con người quan trọng nhất – người dùng/khách hàng.

Do quy mô và hướng đi đa dạng rộng lớn, UX testing là một chủ đề mơ hồ và khó nắm bắt, tùy theo từng lĩnh vực bạn muốn tập trung, hoặc theo tính chất nghề nghiệp của bản thân.

Trong bài viết, chúng ta sẽ tìm hiểu về UX testing từ góc nhìn của web/app designer muốn mở rộng kỹ năng thiết kế UI và hiểu hơn về phương pháp core User Centered Design (UCD) có trước cả thời Photoshop hay Axure.

Hiểu thêm về User Centered Design (UCD)

Trước khi đi sâu vào testing, hãy giải thích qua khái niệm UCD.

UCD tập trung nhất vào thành tố người dùng trong chu kỳ phát triển ứng dụng/website. UCD được dựa trên kiển thức về môi trường của ứng dụng, tasks, và người dùng ứng dụng. UCD về sau dần dần hoàn toàn hướng đến UX.

Để tóm gọn quá trình theo hình thức cơ bản nhát (UCD có rất nhiều biến thể), ta có các giai đoạn:

• Context of use: xác định ai sẽ sử dụng sản phẩm và sử dụng để làm gì, dưới điều kiện gì.
• Requirements: Xác định yêu cầu và mục tiêu kinh doanh để sản phẩm có thể thành công.
• Design solutions: Khâu này lại được phân ra nhiều giai đoạn nhỏ hơn, từ thiết kế thô đến hoàn chỉnh.
• Evaluation of designs: Ý tưởng nhất là thông qua usability testing với người dùng thật. Trong UCD, bước này quan trọng không kém quality testing trong phát triển phần mềm.

Một số phương pháp và kỹ thuật trong UCD:

Card Sorting

Card sorting cung cấp nhiều thông tin hữu ích trong giai đoạng UX Design/Design.

Với card sorting, người tham gia được cung cấp một nhóm thẻ chưa dược sắp xếp. Người tham gia sau đó sẽ được yêu cầu phải xếp thẻ theo nhóm và đặt tên các nhóm này.

Đây là phương pháp phù hợp với những ai muốn biết được điều hướng và cấu trúc content của website trông ra sao, và làm việc như thế nào trước nhóm người dùng mà bạn hướng đến.

Usability Testing Session

Usability testing session là quá trình thu thập dữ liệu từ một nhóm người dùng, khi họ sử dụng mẫu prototype website/interactive. Đây là phương pháp khá tốn kém vì yêu cầu nhiều tương tác nhân bản và di chuyển đi lại.

Một usability testing session trông ra sao? Nhiều người được mời tham gia một session, trong session này họ sẽ được yêu cầu thực hiện một loạt hành động trên website, và bạn/moderator sẽ ghi chú lại. Người dùng sẽ thường phải điền một bảng hỏi ở cuối bài test, để xác định độ khó của một số công việc cụ thể, như: mua một sản phẩm trên mạng từ một trang thể loại nhất định và tiến tới checkout.

Kiểu testing này thường dành riêng cho high-end interactive prototypes hoặc interactive wireframes. Đây là phướng pháp thích hợp cho việc thu thập dữ liệu của các sự cố thường gặp nhất trong thực tế.

Focus Groups

Focus group testing đúng như tên; focus group members sẽ được yêu cầu trả lời một loạt câu hỏi liên quan đến trang web, và khuyến khích họ chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc về nhiều mặt của site design/wireframes.

Một người moderator giàu kinh nghiệm có thể cho ra những ghi chú chính xác hơn, đồng thời còn có thể phân biệt các dấu hiệu mang ý kiến giá trị, không bị ảnh hưởng bới lối suy nghĩ “bầy đàn” trong một nhóm.

Questionnaires

Questionnaires là phương pháp chuyên về dữ liệu thống kê – đầy giá trị nếu hỏi đúng câu hỏi.

Một Questionnaire sẽ vô cùng hữu ích nếu bạn muốn thu thập dữ liệu trên nhiều mặt thông qua một nhóm nhỏ. Với phương pháp, đa phần người tham gia có thể có quyết định riêng của mình.

Testing cho đơn vị thiếu thốn ngân sách và thời gian

Đừng lo lắng, tất cả những phương pháp trên đều có độ linh hoạt nhất định. Nếu bạn buộc phải hoạt động với ngân sách hạn hẹp, hoặc cắt xén một số bước để kịp deadline, vẫn có cách đẩy nhanh tiếng độ test mà không phải hy sinh quá nhiều.

Ví dụ, bạn có thể thay đổi một phần nào đó trong phương pháp, hoặc kết hợp các bước với nhau, và nhờ luôn bạn bà và gia đình tham gia test nếu quá “eo hẹp”.

Nếu ngân sách và lịch trình của bạn không cho phép test đúng như mong muốn, bạn cần phải sáng tạo và nghĩ ra nhiều cách mới để thu thập kết quả test. Tuy phải đánh đổi vài thứ với cách làm này, nhưng chí ít ta vẫn có thể thu thập được một vài dữ liệu sử dụng được.

Các phương pháp UX Testing cho người mới bắt đầu

Sau khi đã nghiên cứu, kế hoạch, lên chiến lược và triển khai một trang/ứng dụng đi vào hoạt động; làm sao để biết được trang web/ứng dụng đáp ứng được kỳ vọng mà ta mong đợi? Với bao nhiêu tiên của và công sức đổi vào, làm sao ta đảm bảo được chất lượng của kết quả UX testing & research?

Có khá nhiều dịch vụ hữu ích không thể thiếu cho UX testing ở mọi cấp độ. Một số dịch phụ miễn phí, số khác thì không.

Crazy Egg

Crazy Egg theo dõi tình hình sử dụng website của người dùng, xem thử họ đang click vào đâu. Dịch vụ không cung cấp miễn phí nhưng sẽ cho phép bạn dùng thử 30 ngày trước khi quyết định chi trả. Nếu thời gian test của bạn không quá lâu, bạn hoàn toàn có thể đăng ký dùng thử và hoàn thành project (đầu tiên) mà không tốn xu nào.

Crazy Egg tận dụng heatsmaps để thiển hiện tuần suất tương tác trên trang web, cho phép bạn biết được phần nào hoạt động, phần nào không.

Ở đây, ta đang bàn về mousetracking heatmaps chứ không phải eyetracking heatmaps (cao cấp và khó gặp hơn nhiều). Hầu hết designers, đặc biệt là freelancers và designers làm việc với ngân sách hạn hẹp, chỉ có thể sử dụng moustracking heatmaps.

Optimizely

Optimizely là công cụ cho phép thực hiện A/B testing chuyên sâu, nhưng lại khá dễ dùng.

A/B testing so sánh hai phiên bản của trang web để tìm ra trang nào đem lại nhiều hiệu quả hơn. Cả hai trang được hiển thị đến những người dùng tương tự cùng một lúc, và trang nào có tỷ lệ chuyển đổi tốt hơn thì hiệu quả hơn.

A/B testing đôi khi chính là nhân tốt quyết định thành bại của một chiến dịch.

Bất lợi? Optimizely không miễn phí, ngoại trừ kế hoạch Starter. Tuy nhiên kế hoạch này, so với Enterprise, thiếu đi rất nhiều tính năng.

Google Analytics

Có lẽ không cần giới thiệu nhiều, Google Analytics là một trong những công cụ chuyên sâu nhất, và là dịch vụ phân tích dữ liệu web được sử dụng rộng rãi nhất hiện nay. Ngắn gọn hơn, Google Analytics cho phép click test và drop off points.

Khi tích hợp với Adwords, công cụ cho phép bạn theo dõi landing page conversions (từ ad clicks) và theo dõi nhiều thông tin chuyên sâu về traffic của trang web.

Google luôn luôn cải thiện dịch vụ của mình, với nhiều tính năng mới được giới thiệu định kỳ. Ví dụ, tính năng mới Data Studio 360 là một platform mới cho report và hình ảnh hóa dữ liệu phức tạp cho người dùng doanh nghiệp. Không lâu sau, phiên bản Data Studio miễn phí đơn giản hơn cho người dùng cá nhân/doanh nghiệp nhỏ xuất hiện.

Đánh giá thành công

Với cách tiếp cận UCD hiệu quả, tất cả kết quả từ những công cụ và phương pháp trên sẽ cho phép bạn đặt ra mục tiêu thực tế để cải thiện website và UX bạn đang có. Thay đổi kịp thời dựa theo kết quả có được drop-offs, user complaints, và A/B testing có thể dẫn đến:

• Website traffic gia tăng.
• Sales/performance gia tăng.
• Tăng lượng return visitors.
• Cải thiện độ khả dụng website.
• Giảm chi phí phát triển trong tương lai.

Một trang web thành công không chỉ dừng lại ở việc thực hiện thao tác chính xác và nhanh chóng, mà còn phải có một UX thân thiện nữa. Với lập trình web, rất hiếm khi (và hầu như chả bao giờ) có chuyện hoàn hảo ngay lần đầu tiên, thế nên đừng ngại chút thời gian hay tài nguyên dành cho nghiên cứu và testing thường xuyên nhé; hiệu quả chúng mang lại có thể làm bạn ngạc nhiên đấy.

ITZone via toptal