Có một thế hệ trẻ Trung Quốc khác biệt trong cách dùng Internet – và đơn giản là họ thích như vậy

Wei Dilong, 18 tuổi, sống ở thành phố Liễu Châu – Trung Quốc , thích bóng rổ, nhạc hip hop và phim siêu anh hùng Hollywood. Anh dự định học đại học chuyên ngành hóa học ở Canada năm 2020.

Wei là điển hình của lứa thanh thiếu niên Trung Quốc. Anh chưa bao giờ nghe nói về Google hay Twitter và cũng chỉ thỉnh thoảng nghe đâu đó về Facebook. “Kiểu giống như Baidu phải không?”, anh hỏi vào một buổi chiều gần đây trong một cuộc trò chuyện về chủ đề công cụ tìm kiếm đang có sức ảnh hưởng lớn nhất tại Trung Quốc.

Một thế hệ người Trung Quốc đang bước vào thời kỳ mà ở đó cách họ sử dụng Internet có sự khác biệt rõ rệt với phần còn lại của trái đất. Trong thập kỷ vừa qua, Trung Quốc đã tiến hành chặn Google, Facebook, Twitter và cả Instagram, cũng như hàng ngàn trang web nước ngoài khác, bao gồm The New York Times và Wikipedia tiếng Trung. Cùng với đó là một loạt các trang web Trung Quốc nổi lên để phục vụ các chức năng tương tự – mặc dù có sự kiểm duyệt rất gắt gao đối với các trang web này.

Và bây giờ, hệ lụy đang bắt đầu xuất hiện khi thế hệ trẻ lớn lên cùng với hệ thống internet khác biệt này. Nhiều người trẻ ở Trung Quốc ít có khái niệm về những gì mà Google, Twitter hay Facebook đang tạo ra với thế giới ngoài kia. Họ quen với các ứng dụng và dịch vụ trực tuyến tại quê nhà. Nhiều người tỏ ra không quan tâm đến những gì đã được kiểm duyệt trên trực tuyến. Điều này cho phép Bắc Kinh xây dựng một hệ thống giá trị thay thế cạnh tranh với nền dân chủ tự do phương Tây.

Những xu hướng này được thiết lập nhằm mục đích lan truyền. Trung Quốc hiện đang xuất khẩu mô hình internet được kiểm duyệt sang các nước khác, bao gồm Việt Nam, Tanzania và Ethiopia.

Kết quả này là trái ngược với những gì mà nhiều người ở phía Tây dự đoán sẽ là hiệu ứng của internet. Trong bài phát biểu năm 2000, Tổng thống Bill Clinton đã lập luận rằng sự phát triển của Internet sẽ làm cho Trung Quốc trở thành một xã hội cởi mở hơn như Hoa Kỳ. “Trong thế kỷ mới, tự do sẽ lan truyền qua điện thoại di động và modem cáp”, ông nói.

Đối với Mỹ và các gã khổng lồ Internet phương Tây khác, hy vọng nhận được một phần của thị trường Trung Quốc khổng lồ đang ngày càng trở thành một giấc mơ viễn vông. Đảng Cộng sản Trung Quốc đã chứng minh rõ ràng rằng sẽ kiểm soát tư tưởng chặt chẽ hơn dưới thời của ông chủ tịch Tập Cận Bình. Trong nửa đầu năm nay, Cơ quan quản lý Internet của Trung Quốc cho biết họ đã đóng cửa hoặc thu hồi giấy phép của hơn 3.000 trang web.

Tuy nhiên, những gã khổng lồ trong lĩnh vực Internet của Mỹ vẫn đang tiếp tục thể hiện sự cố gắng của họ. Google đã và đang làm việc với một công cụ tìm kiếm bị kiểm duyệt dành cho người dùng điện thoại thông minh của Trung Quốc trong trường hợp chính phủ cần tiến hành xem xét kiểm duyệt. Và tháng trước, Facebook đã được chấp thuận cho mở một công ty con ở tỉnh Chiết Giang phía Đông – cho thấy đã bắt đầu có sự chấp thuận đối với hãng công nghệ này.

Ngay cả khi các ứng dụng và trang web phương Tây đã tiến vào thị trường Trung Quốc, họ vẫn có thể đối mặt với sự thờ ơ từ giới trẻ tại nước này.

Sau một cuộc khảo sát kéo dài 18 tháng, năm nay, hai nhà kinh tế từ Đại học Bắc Kinh và Đại học Stanford kết luận rằng sinh viên đại học Trung Quốc thờ ơ với việc tiếp cận thông tin nhạy cảm, kiểm duyệt về chính trị. Họ đã cho gần 1.000 sinh viên tại hai trường đại học Bắc Kinh công cụ miễn phí để bỏ qua kiểm duyệt, nhưng thấy rằng gần một nửa số sinh viên đã không sử dụng chúng. Trong số những người đã sử dụng công cụ, hầu hết họ không dành thời gian duyệt các trang web tin tức nước ngoài đã bị chặn.

“Các phát hiện của chúng tôi cho thấy việc kiểm duyệt ở Trung Quốc có hiệu quả, không chỉ vì chế độ khiến cho việc truy cập thông tin nhạy cảm trở nên khó khăn, mà còn bởi vì nó thúc đẩy một môi trường mà ở đó người dân không yêu cầu thông tin đó ngay từ đầu.”

Zhang Yeqiong, 23 tuổi, một đại diện dịch vụ khách hàng tại một công ty thương mại điện tử ở Tân Tập, một thành phố nhỏ cách Bắc Kinh vài giờ lái xe, lặp lại cảm xúc đó. “Tôi lớn lên cùng với Baidu, vì vậy tôi đã quen sử dụng nó,” cô nói.

Thái độ chính là một khởi hành, ngay cả từ những người sinh ra ở Trung Quốc trong những năm 1980. Khi thế hệ đó đã đến đến tuổi trưởng thành hoặc già hơn một chút, một vài người trong số họ trở nên chống đối với chính quyền. Một trong những người nổi tiếng nhất là Han Han, một blogger đã đặt câu hỏi về hệ thống chính trị và giá trị truyền thống của Trung Quốc. Anh đã bán hàng triệu cuốn sách và có hơn 40 triệu người theo dõi trên Weibo, một ứng dụng của Trung Quốc tương tự như Twitter.

Nhưng bây giờ, đã không còn người Hán nào giống như Han khi còn trẻ hoặc ở tuổi đôi mươi. Ngay cả Han, hiện anh đã 35 tuổi, cũng không còn là anh như ngày xưa. Anh chủ yếu chọn Weibo làm nơi đăng tải thông tin về doanh nghiệp của mình, bao gồm việc làm phim và xe đua.

Nhiều người trẻ ở Trung Quốc thay vì sử dụng các ứng dụng và dịch vụ như Baidu, dịch vụ truyền thông xã hội WeChat và nền tảng video ngắn Tik Tok. Thông thường, các ứng dụng này nhắm đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và chủ nghĩa dân tộc.

Vào tháng 3, khi gã khổng lồ truyền thông xã hội Tencent khảo sát hơn 10.000 người dùng thế hệ 2k, gần 8/10 người nói họ nghĩ rằng Trung Quốc đang ở thời điểm tốt nhất trong lịch sử hoặc đang trở thành quốc gia tiến bộ hơn mỗi ngày. Gần như cùng một tỷ lệ phần trăm cho biết họ rất lạc quan hoặc khá lạc quan về tương lai của mình.

Shen Yanan, một người mô tả bản thân là một người yêu nước, lạc quan và hướng ngoại. Shen 28 tuổi, đang làm việc trong bộ phận vận hành hoạt động tại một trang web bất động sản ở Baoding, một thành phố có gần 3 triệu người, gần Bắc Kinh. Cô tin rằng Trung Quốc là một quốc gia tuyệt vời và nói sẽ cố hết sức để làm cho đất nước trở nên hùng mạnh hơn.

Mỗi buổi tối, cô dành một đến hai giờ đồng hồ để xem phim các bộ phim dài kỳ lãng mạn Hàn Quốc trên điện thoại. Cô không có bất kỳ ứng dụng tin tức nào trên điện thoại thông minh của mình bởi vì cô nói là không quan tâm đến chính trị. Shen đã đi du lịch đến Nhật Bản một vài lần và đã sử dụng Google Maps ở đó, nhưng nếu không có những lần đó thì cô cũng không chủ động truy cập vào bất kỳ trang web nước ngoài nào đã bị chặn.

“Các ứng dụng Trung Quốc đã có tất cả mọi thứ,” cô nói.

Bạn của Shen Chu Junqing, cũng 28 tuổi, là một đại diện về nhân sự, cho biết cô đã dành hai đến ba giờ sau giờ làm việc để xem các video ngắn vui, mang tính chất hài hước trên Tik Tok. Cô thỉnh thoảng đọc tin tức trên các ứng dụng tin tức Jinri Toutiao và đã thấy nhiều quốc gia bị lôi kéo vào các cuộc chiến tranh và bạo loạn. “Trung Quốc tốt hơn rất nhiều,” cô nói.

Wen Shengjian, 14 tuổi, muốn trở thành một rapper và thần tượng Drake và Kanye West. Shengjian, gia đình anh chuyển từ Bắc Kinh đến Đông Dinh, một thị trấn nổi tiếng về mỏ dầu ở phía Đông tỉnh Sơn Đông, cho biết anh đã nhận thấy rằng các rapper Mỹ rất hay hát về các vấn đề xã hội và thậm chí một số người còn chỉ trích chính tổng thống của họ trong lời nhạc của mình.

Điều đó sẽ không thể nào xảy ra ở Trung Quốc, anh nói, bởi vì Trung Quốc là một nước đang phát triển và cần sự ổn định xã hội. Đó là đường lối mà Đảng Cộng sản luôn luôn nhắc đi nhắc lại trên các phương tiện truyền thông nhà nước và sách giáo khoa ở trường học.

Shengjian, một người thích chơi bóng rổ, cho biết anh biết tên của Google, Facebook, Twitter và Instagram. Anh cho biết một người bạn của cha anh đã nói với ông rằng những trang web đó đã bị chặn vì một số nội dung trên đó “không phù hợp cho sự phát triển của chủ nghĩa xã hội với đặc điểm của Trung Quốc”.

“Tôi không cần những trang đó,” anh nói.

Khi người Trung Quốc trẻ dành thời gian ở nước ngoài, nhiều người phải làm quen với một hệ sinh thái internet hoàn toàn khác. Điều đó đã xảy ra với Perry Fang, 23 tuổi, hai năm trước anh chuyển từ Quảng Châu miền nam Trung Quốc đến Sydney, Úc để học Marketing. Ở Sydney, anh đã học được một loạt các trang web hoàn toàn mới, bao gồm Google, Facebook, YouTube và Snapchat.

Khi trở về Trung Quốc để thăm gia đình của mình cho các ngày lễ, Fang nói, rất khó từ bỏ sử dụng Google. Anh cũng cố gắng không xem tin tức chính trị nhạy cảm trước mặt cha mẹ của mình, họ có thể sẽ lại mắng anh vì những hành động này.

“Các ứng dụng Trung Quốc sẽ trở nên vô dụng ngay sau khi bạn ra nước ngoài,” anh nói. Nhưng với Google và những ứng dụng khác ngoài Trung Quốc, “dù bạn có đến quốc gia nào, bạn vẫn có thể sử dụng các ứng dụng này”, anh nói thêm. “Còn gì lợi hơn thế nữa.”

Nguồn bài viết : https://www.independent.co.uk